Nieuwsuur
Brand in Londen: Nederlandse politiek buigt zich over bouwtoezicht
Wat ging er mis bij de grote brand in de Grenfell-woontoren in Londen? En wat kan Nederland daarvan leren? Vragen die opkomen, kort voor de Eerste Kamer over een nieuwe wet stemt die het toezicht op de bouwvoorschriften in Nederland regelt.
Maar eerst: wat ging er mis in Londen? Hoewel het onderzoek naar de precieze oorzaak van de brand nog loopt, heeft de politie brandstichting uitgesloten. Veel Britse media schrijven over een brand veroorzaakt door kortsluiting in een koelkast in een appartement op de vierde verdieping.
De brandweer werd overvallen door de snelheid waarmee het vuur om zich heen greep, zowel in de flat als buiten. Door het verkeerd gebruik van panelen aan de buitenkant, kon het vuur zich razendsnel naar boven verplaatsten.
Twee jaar geleden is de Grenfell-toren gerenoveerd. Daarbij zijn, zo blijkt nu, verkeerde panelengebruikt. Volgens de voorschriften van de fabrikant zelf, mochten de gebruikte panelen niet op een hoogte van meer dan 13 meter hangen. De brandweer kan ze anders niet vanaf de grond blussen.
Voor grote hoogte had de leverancier van de panelen een minder brandbare variant ontwikkeld. Maar die was twee pond per vierkante meter duurder, wat bij de renovatie van de Grenfell-flat een besparing van vijfduizend pond opleverde.
Het drama met de brand in de Grenfell-flat in Londen roept ook in Nederland vragen op over de brandveiligheid van woontorens en het toezicht daarop. Nederland kent nu nog het Bouwbesluit van 2012. Dat vastlegt hoe de veiligheid van gebouwen wordt gewaarborgd. De controle op brandveiligheid is een samenspel van factoren: hoe zit het met de alarmering en met vluchtwegen, hoe snel kan een brand zich verspreiden. Op basis daarvan wordt de vergunning verleend.
Toezicht in Groot-Brittannië
Net als in Nederland hebben de Britten in de jaren negentig en begin deze eeuw veel woningverhuur geprivatiseerd. Anders dan in Nederland hebben de Britten ook het toezicht op de veiligheid uitbesteed aan private bedrijven. Dat betekent dat de overheid de brandveiligheid niet zelf controleert, behalve in uitzonderingssituaties.
In Nederland is de gemeente nu nog verantwoordelijk voor de vergunning én voor het toezicht. Vaak besteedt de dienst Bouw en Woningtoezicht van de gemeente de controle uit aan de brandweer.
Maar de regels staan op dat punt te veranderen: de Eerste Kamer debatteert 4 juli over de nieuwe Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen. In februari heeft de Tweede Kamer de wet al goedgekeurd.
Kwaliteitsborger
In het nieuwe wetsvoorstel wordt het toezicht overgedragen aan een privaat bedrijf, een zogeheten Kwaliteitsborger. Deze partij wordt ingehuurd door de vergunninghouder en moet erop toezien dat de bouwvoorschriften nageleefd worden. Als dat niet het geval is, geeft de Kwaliteitsborger geen verklaring van goedkeuring af, en kan het gebouw niet gebruikt of bewoond worden.
Nieuwe wet kwaliteitsborging voor het bouwen
Volgens het ministerie versterkt het wetsvoorstel de positie van de persoon of het bedrijf dat het gebouw gaat gebruiken. “Door de toenemende complexiteit in de bouw is herziening van het huidige stelsel van kwaliteitsborging noodzakelijk. Hiermee wordt de relatie tussen de opdrachtgever, de bouwconsument, en de bouwende partijen evenwichtiger.”
Bij de oplevering moet de aannemer aantonen dat aan de regelgeving is voldaan, aldus de samenvatting van de Eerste Kamer. “Wanneer bij oplevering blijkt dat een bouwwerk niet volgens de regelgeving en gemaakte afspraken is gebouwd, krijgen opdrachtgevers betere mogelijkheden om de aannemer aan te sporen tot herstelwerkzaamheden.”
Binnen gemeentes heerst onvrede over de beoogde verandering met de komst van een private Kwaliteitsborger. “Onze grootste zorg in het toekomstige stelsel is hoe we als gemeente straks nog goed kunnen ingrijpen als we geen rol meer hebben bij de toetsing van de plannen en het toezicht op de bouw”, zegt Wico Ankersmit, directeur van de Vereniging Bouw- & Woningtoezicht Nederland.
Bevoegdheden
Dat beaamt ook Nico Scholten, senior expert van het Expertisecentrum Regelgeving Bouw. “De functie van Kwaliteitsborger vereist een bijna onmogelijke combinatie van expertise. En je stelt iemand aan zonder bevoegdheden, want die bevoegdheden blijven uiteindelijk bij gemeente. Maar die krijgt de informatie niet.” Scholten verwacht dan ook dat de Eerste Kamer niet zomaar akkoord gaat.
Toch biedt de nieuwe wet volgens de senior-expert Scholten ook voordelen. “Dit stimuleert wel degelijk verbetering van de kwaliteit. Bij de bouw moet aantoonbaar worden gemaakt dat aan de publieke regelgeving is voldaan, bijvoorbeeld met foto’s. Nu is er vaak alleen vooraf een getekend plan. Of dat de werkelijkheid wordt, is nu ook niet altijd gegarandeerd.”